Bolków, jako osiedle miejskie, o pierwotnej nazwie Gaj wymieniany jest w 1276 roku, co pozwala przesunąć jego lokalizacje na około 1250 roku. Rozpad terytorialny Śląska spowodował wzrost zainteresowania Czechów księstwem świdnicko-jaworskim, stąd tez powstał tu zamek obronny. Można przypuszczać, że w pierwszym okresie budowy ograniczono się do wzniesienia murowanego domu mieszkalnego, a przede wszystkim wybudowano wieżę kamienną na najwyższym wzniesieniu wzgórza, na jego południowym skraju, a więc od strony zagrożonej najłatwiejszym dostępem. Ostateczne ukształtowanie murowanego zamku, otoczonego murami z bramą wjazdową, z której pozostały jedynie ślady, głęboką studnią w dziedzińcu i rozbudowanym domem mieszkalnym, miało miejsce w latach 1301-1353 za rządów Bernarda i Bolka II.
Bolków w rękach królów czeskich
W 1392 roku zamek wraz z miastem dostaje się w ręce królów czeskich, którzy przekazują go rodom rycerskim. Schyłek rządów piastowskich przyniósł znaczny dobrobyt mieszczan. Powstało wtedy sporo murowanych obiektów. Korzystając z niepokojów, jakie wywołały wojny husyckie, miasto opanowali rozbójnicy podszywając się pod husytów (1444), łupiąc je i paląc. Szybko następuje odbudowa. Z kolei w 1463 roku zdobył Bolków Jerzy z Podiebradu, osadzając tu burgrabię Jana z Czernej. Tenże jednak wkrótce staje się rozbójnikiem, zostaje więc powieszony przez mieszczan Wrocławia i Świdnicy, którzy zdobyli zamek.
W 1493 roku król czeski Władysław Jagielończyk po długotrwałym oblężeniu zdobywa miasto. Dwa lata później potwierdza mieszczanom Bolkowa ich dotychczasowe przywileje, a następny akt z 1508 roku przynosi prawo wyboru rady miejskiej i prawo organizowania trzech, a wkrótce pięciu dorocznych jarmarków. Jednak rozwojowi miasta przeszkadzały powodzie (1567, 1570) i trzęsienie ziemi w 1590 roku. Największe klęski przynosi wojna trzydziestoletnia, w trakcie której w 1629 roku „nawrócono” mieszczan siłą na katolicyzm.
Lata 1640-1642 to nowe zmienne koleje losu grodu i zamku; Szwedzi dwukrotnie bezowocnie atakują fortyfikacje. Pomimo zaciętego oporu mieszczan i załogi, pod dowództwem barona Zedlitza, miasto zostało opanowane przez gen. Wittenberga w 1646 roku.
W wieku XVI i XVII rozwija się tu coraz silniej tkactwo lnu. Powstaje jeden z większych ośrodków tego rękodzielnictwa.
W 1741 roku miasto przechodzi pod panowanie Prus. Następnie w roku 1810 w ramach sekularyzacji, Bolków zakupiony w 1704 roku przez krzeszowskich cystersów, uwalnia się od klasztoru. Rozpoczyna się kolejny etap rozwoju miasta i stopniowa likwidacja fortyfikacji, co pozwala na budownictwo już poza murami. Korzystne zmiany następują też na skutek rozwoju przemysłu włókienniczego. Była to między innymi duża zasługo przemysłowca Kramsta, założyciela w 1832 roku tkalni mechanicznej, gdzie wykorzystywano najnowocześniejsze rozwiązania angielskie w tym zakresie.
Ważną rolę zaczęła odgrywać, wybudowana w 1852 roku, droga do Jawora, a od 1890 połączenie kolejowe ze Strzegomiem.
Na początku XX wieku zorganizowano w Bolkowie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Dzięki niemu powstało muzeum regionalne, lokalne czasopismo i przystąpiono do odbudowy i zabezpieczania ruin zamku.
Historia Bolkowa w II Wojnie Światowej
W czasie ostatniej wojny był Bolków miejscem, gdzie zorganizowano filię obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Umieszczonych tu więźniów zatrudniano w fabryce przemysłu lotniczego, a także przy budowie sztolni podziemnych zakładów, gdzie w obawie przed nalotami zamierzano pod koniec wojny kontynuować produkcje dla potrzeb wojska. Śmierć wielu ofiar tego obozu upamiętnia pomnik na Wzgórzu Ryszarda. Bolków wyzwoliły 8 maja 1945 roku oddziały 31 Armii I Frontu Ukraińskiego. Ocalało wiele cennych zabytków średniowiecznej architektury, bo faktyczne działania wojenne zatrzymały się na ruinach Wrocławia i Strzegomia.
Po 1957 roku podjęto w Bolkowie program modernizacji i rozbudowy miasta. Szczególnym osiągnięciem była rewaloryzacja kamieniczek. Przybyło sporo mieszkań, zorganizowano placówki socjalno-kulturalne.
W 1980 roku oddano do użytku wielki, malowniczo położony kompleks Szkoły Podstawowej….”
W latach dziewęćdziesiątych, oddano do użytku ośrodek sportowo-rekreacyjny wraz z basenem, oczyszczalnie ścieków, przybywa kilkanaście budynków wielorodzinnych, rozkwita jeszcze bardziej turystyka.
zródła:
H. Szoka, U. i A. Wiąckowie, „Opowieści o Bolkowie i Świnach” Bolków 1985
Tekst:
Piort Gabruś